इतिहास तिनैको लेखिन्छ, जसले रेकर्ड ब्रेक गर्छ । नेपाली साहित्यमा दिल पौडेलले त्यस्तै एकपछि अर्काे रेकर्ड ब्रेक गरेका छन् ।
सबैभन्दा बढी हाइकु प्रकाशन गरेर रेकर्ड तोडेका हुन् । हालै मात्र उनको तेस्रो हाइकु संग्रह ‘ऐलानी घाम’ प्रकाशन भएको छ, जहाँ १५१५ वटा हाइकु र ५६३ वटा सेन्र्यु समावेश छन् ।
यसअघि ०६२ सालमा प्रजातन्त्र, गत वर्ष काउसो जून बजारमा ल्याएका पौडेलका यी तीन कृतिमा गरी २७ सय ५२ वटा हाइकु समावेश छन् । जीवित रहेका साहित्यकारमध्ये सबैभन्दा हाइकु लेखेर पुस्तकाकार दिनेमा पौडेलको नाम सबैभन्दा अघि छ । यसअघि स्वर्गीय निर्मलकुमार रिमालले ५ हजार ७६२ वटा हाइकु लेखेर रेकर्ड राखेको अभिलेख पढ्न पाइन्छ । पचासको दशकपछि नेपाली साहित्यमा प्रभाव जमाउन थालेको विद्या हो हाइकु । यो विधाप्रति युवा वर्गमा मोह देखिन थालेको छ । ५–७–५ को वर्णसंरचनात्मक ढाँचामा तीन हरफमा १७ अक्षर समावेश गरी लेखिने (जापानी साहित्य) हाइकु विधामा अर्काे इँटा थपिएको छ नेपाली साहित्यमा ‘ऐलानी घाम’ ।

Advertisement 1

ऐलानी अर्थात् कसैको नाममा दर्ता नभएको सरकारी जग्गा । यसमा आम नागरिकको कुनै हक हुँदैन । कोभिडकालमा सिर्जना गरिएको ऐलानी घामले सरकार र सत्तामा बस्नेहरूलाई दरिलो झटारो हानेको छ ।
जतिखेर कोरोनाको पहिलो र दोस्रो लहरले मुलुक आक्रान्त थियो । सरकार र सत्तामा बस्नेहरू बिरामीको ज्यान बचाउनभन्दा लाश गन्नमा केन्द्रित थिए । बरु सोही समय खोप खरिदमा भएको अनियमितताका खबर बाहिरिए । बिरामीले अस्पतालको बेड नपाएका समाचार छापिए । यस्ता बेथितिलाई नजिकबाट नियालिरहेका उनले साहित्यिक झटारो हाने र जन्माए ऐलानी घाम । सरकारी जागिरे, नेपाल निजामती कर्मचारी संगठनका केन्द्रीय सदस्य पौडेलले सरकारी सेवामा हुने ढिलासुस्ती, घुसखोरी, कमिसनखोरहरूलाई समेत व्यंग्य बाण हानेका छन् हाइकुमार्फत ।

देशमा अनेकन तन्त्र फेरिए तर ब्युरोक्रेटको मानसिकता नफेरिएको तथ्यलाई उनले हाइकुमार्फत झटारो हानेका छन् । निजामती सेवाभित्रको विकृतिलाई नजिकबाट नियालेका पौडेलले हाकिमको चाकडी, चाप्लुसी गर्नेको मात्र बढुवा हुने, मालदार अड्डामा सरुवा हुने, मालदार अड्डामा टिकिरहने, कासमूका नाममा तिनै माथि पर्ने तथ्यलाई समेत हाइकुमार्फत व्यंग्य ठोकेका छन् । हाइकुभित्र २ सय एउटै अक्षरबाट उठान भएका शब्द छन् ।

Advertisement 2

संस्कृतका केही शब्द तिनमा घुसाइएको छ । नेपालमा सबैभन्दा बढी हाइकु प्रकाशित गर्ने उनी सिन्धुली जिल्लाकै पहिलो हाइकुकारका रूपमा स्थापित भएका छन् । यसअघि सातवटा कृति बजारमा ल्याइसकेका पौडेलले हालै मात्र नागार्जुन साहित्यिक प्रतिष्ठानको कमाण्डरको जिम्मेवारी पाएका छन् । यसअघि पौडेलले दुधौली प्रज्ञा प्रतिष्ठान चलाएका हुन् । प्रगतिशील लेखक संघ, जिल्ला कार्यसमिति सिन्धुलीमा पनि सक्रिय छन् ।