दैलेखबाट निर्वाचित सांसद हुन् राजबहादुर बुढा क्षेत्री । साढे चार दशकदेखि सक्रिय राजनीतिमा हेलिएका उनले एमाले जिल्ला कमिटी सदस्य, उपसचिव, भेरी अञ्चल समन्वय कमिटी, सामाजिक सेवा विभाग सदस्यका रूपमा काम गरिसकेका छन् । पञ्चायतकालमा धेरै वर्ष अर्धभूमिगत जीवन व्यतित गरेका उनी ४२ सालको सत्याग्रहमा सक्रिय रहेका बखत काठमाडौंबाट पक्राउ परे । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको पालामा भएको प्रतिगमनविरोधी आन्दोलनका क्रममा ३ महिना जेल बसे । त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट बीएड र विज्ञानमा स्नातकोत्तर गरेका उनी अहिले चर्चामा छन् । प्रधानमन्त्री केपी ओलीबाट निम्तो पाएपछि हालै बालुवाटार पुगेका थिए सुर्खेतका माननीय ध्रुवकुमार शाही र पार्वती बिसुंखेसँगै । बिहान साढे नौ बजेदेखि १० बजेसम्म प्रधानमन्त्रीसँग भलाकुसारी चल्यो । पार्वती र धु्रवहरू उति खुलेनन् । बुढाले चाहिँ यही अवस्था कायम रहे, अर्काे चुनावमा एमालेले सिलो खोज्नुपर्ने स्थिति आउने संकेत गरे । गल्ती र कमजोरी सच्याएर पार्टी एक हुनुको अर्काे विकल्प नरहेको सुझाव दिएर फर्किए ।

Advertisement 1

० कर्णालीको राजनीतिको साइड इफेक्ट अहिले केन्द्रमा परिरहेको छ । के भन्नुहुन्छ ?
– यो गम्भीर घटना हो, सामान्य होइन । म यसमा एउटा मात्र पक्षलाई दोष दिन्न ।
० पार्टी एक रहेकै अवस्थामा दलको ह्विप उल्लंघन गर्नु उचित थियो कि गलत ?
– सिद्धान्ततः बेठीक कुरा हो, दलको ह्विप र फ्लोर क्रस गर्नु । राजनीतिमा आ–आफ्नो अस्तित्व रक्षाका लागि लाग्छन् । कुराकानी मिलेन, जसले जहाँ जे भेट्टायो त्यही हतियार प्रयोग गर्ने हो । मर्ता क्या नहीं कर्ता भन्छन् नि ! यही नै यो दुर्भाग्य भयो पार्टीमा । आगामी दिनमा योभन्दा बढी क्षति व्यहोर्न नपरोस् ।
० सुर्खेत र दैलेखका माधव नेपाल खेमाकै सांसदहरूलाई पनि प्रधानमन्त्रीले बालुवाटार बोलाउनुभएको थियो । तपाईंं पनि त्यो भेटमा सहभागी हुनुहुन्थ्यो । बताइदिनुहोस् न, प्रधानमन्त्री ओलीसँग के–के भयो भलाकुसारी ?
– प्रधानमन्त्रीज्यूले भेट्ने कुरा गर्नुभएपछि गयौं । अहिलेको घटना, वस्तुस्थितिबारे कुराकानी भयो । एमाले केपी ओलीको मात्र हो भन्ने किन ठानिएको ? सबैले जोगाउनुपर्ने हो नि भन्ने कुरा गर्नुभयो । हाम्रो जोड थियो– पार्टी एक मन गरेर जानुपर्छ । त्यसो भएको खण्डमा आगामी चुनावमा फेरि पहिलो पार्टी बनाउन सकिन्छ । अरू बेलाभन्दा उहाँ गम्भीर हुनुहुन्थ्यो । आधा घण्टाको समय थियो । उहाँले भन्नुभयो– मैले ठूल्ठूला काम गरें, सिके राउत, विप्लवजस्ता भूमिगत समूहलाई शान्तिपूर्ण बाटोमा ल्याएँ । प्रचण्डजस्तो विद्रोहको बाटामा हिँड्नुभएको व्यक्तिलाई शान्तिपूर्ण बाटोमा ल्याएँ । मैले भनँे, यो एक दुई जनाको समस्या होइन । अहिले पार्टी जोगाउन सकिन्छ भन्ने विश्वास कमैलाई छ । यस्तो समयमा डिलमा पुगेको पार्टीलाई सरप्राइज दिनुस्, एक मन हुने वातावरण मिलाउनुहोस् । यो हिरो बन्ने मौका पनि हो । यो अवसर सबैलाई प्राप्त हुँदैन । तपार्इंलाई नै प्राप्त भएको छ । प्रचण्ड, विप्लव, सिके राउतजस्ता अप्ठ्यारा पार्टीलाई सहमत गराउन सक्नुभयो भने माधव नेपाल, झलनाथ, वामदेवलाई किन सहमत गराउन नसक्ने ? सक्नुहुन्छ । त्यो प्रयास गर्नुहोस् भन्ने आग्रह गरियो ।
० माधव नेपाल खेमाका दर्जनौं सांसद हुनुहुन्छ । तपाईंलाई मात्र बालुवाटारबाट निम्ता आउनुको कारण के होला ?
– अरूलाई पनि भेटिरहनुभएको छ । कुनै माननीय, सदस्यहरूलाई महासचिवले, कुनै कमरेडहरूसँग विष्णु पौडेलले भेट्नुभएको छ । विरोध खतिवडा, जीवनराम श्रेष्ठहरूसँग पनि भेट्नुभएछ । उहाँहरूले पार्टी केपी शर्मा ओलीको मात्र होइन भन्नुभएको छ ।
० एमाले फुट्यो भने देशभर नील हुने तथ्य पेश गर्नुभयो भन्ने सुनिन्छ । कुरा के हो ?
– अध्यक्ष र महासचिवसँग भएको भेटमा मैले भँने, यदि विभाजन भएर गइयो भने कर्णालीबाट एमालेका नाममा हामीले एक सिट पनि जित्न सक्दैनौं । सुदूरपश्चिम, दुई नम्बर प्रदेश, उपत्यकामा पनि जित्ने अवस्था रहँदैन । यस्तो अवस्थामा पार्टी विभाजनलाई रोक्न नसक्नु र निर्वाचनमा जानु एमालेले प्राप्त गरेको जनमतलाई फिर्ता गर्नु हो । त्यस्तो खालको गल्ती नगरौं । हिजो माले, एमाले विभाजन भएजस्तो स्थिति होइन, यो फरक छ । त्यसबेला राष्ट्रियताको सवालमा पार्टी विभाजन भयो । त्यो अस्थायी खालको लहर थियो । अहिले पार्टी गाउँदेखि वडा तहसम्म विभाजन भएको छ । दुई समूहको गतिविधिले गर्दा जनवर्गीय संगठनसम्म दुई तहमा विभाजन भइसकेको छ । व्यवहारमा फुटिसकेको हो । घोषणा हुन मात्र बाँकी छ । हिजो माले विभाजन भएको स्थितिमा अन्यत्र जाने ठाउँ थिएन, विकल्प थिएन र फर्किएर आयो तर अहिले विभाजन भएको खण्डमा एमालेमै फर्किएर आउने स्थिति रहँदैन । अरू कम्युनिष्ट पार्टी छन्, विकल्प छ । त्यही कारण पार्टी विभाजन हुनबाट जसरी पनि रोक्नुपर्छ । त्यसको पहिलो जिम्मेवारी पार्टी अध्यक्षकै भएका कारण तपाईंंकै हो भन्यौं । जुन दिनदेखि नेताहरू वार्ता गर्न शुरु गर्नुहुन्छ, त्यही दिनदेखि समानान्तार गतिविधिलगायत सबै नकारात्मक गतिविधि रोकिन्छ ।
० यी सुझाव प्रधानमन्त्री ओलीले सुन्नुमात्र भयो वा केही जवाफ पनि फर्काउनुभयो ?
– उहाँले पार्टी एकता जोगाउन प्रयास भइरहेको सुनाउनुभयो । माधव नेपालले सहयोग गर्नुभएन, गुटबन्दी गर्नुभयो भन्ने कुरा गर्नुभयो । हामी धेरै आशावादी छौं कि उहाँले पार्टीलाई मिलाएर लैजानुहुन्छ भन्ने लाग्यो र खुशी भएर फर्कियौं ।
० माधव नेपाल पक्षधरलाई ढोकै बन्द गरेर पार्टी एकता हुन सक्ला र ?
– त्यो कुरा पनि उठायौं । बाहिरबाट भित्र आउन खोज्दा ढोका बन्द गर्ने होइन, बरु भित्रबाट बाहिर जाँदा ढोका बन्द गरे हुन्छ । अहिले ढोका बन्द गराई उल्टो भइरहेको छ भन्यौं ।
० उसोभए विभाजनको मुखबाट एमाले फेरि पनि एकीकरणतिर जान्छ भनी आशा गर्ने ठाउँ पलाएको हो ?
– म श्रद्धेय अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्रीप्रति धेरै आशावादी छु । उहाँले बेलैमा विवेक पु¥याउनुभएन भने गाउँ, टोल र वडाका कार्यकर्ताले दुःख पाउँछन्, उनीहरूको भावनामा ठेस लाग्छ । पार्टीकै लागि बलिदान गरेका, रगत, पसिना बगाएका र आफ्नो सम्पत्ति भनेकै पार्टी भनेर लागेका कार्यकर्तालाई ठेस लाग्ने काम नेताबाट हुनु हुँदैन ।
० प्रदेशमा कमजोर देखिएपछि प्रधानमन्त्री ओली गल्नुभयो भन्ने एकाथरीको टिप्पणी पनि छ, मान्नुहुन्छ ?
– यदि, हामी एक भएर गएनौं भने प्रदेश सरकारमा धक्का पर्छ । कर्णालीमात्र होइन, अरू प्रदेश र केन्द्रमा पनि त्यो प्रभाव पर्न जान्छ । लुम्बिनी र गण्डकी मुखैमा छन् । अहिले कम्युनिष्ट पार्टी विभाजन गर्न देशी÷विदेशी प्रतिक्रियावादीले केपी ओली, माधव नेपाल, झलनाथ र प्रचण्डलाई छुट्टाछुट्टै ढंगले माया गरिरहेका छन् । एमाले र माओवादी विभाजन भयो, अब फेरि एमाले विभाजन गराउने प्रयास हुँदै छ । यो विभाजनको काम सकियो भने समग्र रूपमा कम्युनिष्ट जातैले बेठीक हो भनेर प्रहार गर्न थाल्छन् अनि त्यो माया गर्न छाड्छन् । त्यति कुरा बुझिदिनुप¥यो । अब धेरै ढिलो नगरी वार्ता शुरु गर्नुपर्छ । तीता कुराको सम्झना गर्न थाल्यो भने सिंगो कम्युनिष्ट आन्दोलन र पार्टी पंक्तिमाथि अन्याय हुन्छ ।
० यो बीचमा प्रधानमन्त्री र माधव नेपालबीच भेटघाट वा सम्पर्क भएको केही जानकारी छ ?
– कुराकानी नै भएको केही जानकारी छैन । प्रतिक्रियावादीलाई हँसाउने काम नगरौं । तपाईंंहरूको अहिलेसम्मको लगानी सबै बालुवामा पानी बन्छ । इतिहास बिग्रन्छ, वार्तामा बसिदिनुहोस् भनिरहेका छौं । नेताहरू समझदार हुनुहुन्छ, धेरै त्याग, तपस्याबाट यो उचाइमा पुग्नुभएको छ ।
० नयाँ प्रधानमन्त्रीको खोजी भइरहेको छ । कसरी लिनुहुन्छ ?
– खोज्ने काम त अरूले गर्छन् । हाम्रा नेताहरू मिल्नुभयो भने खोज्नेहरू पनि थाक्छन् । पहिला आफूभित्र विश्वासको वातावरण बन्नुप¥यो, त्यसपछि मात्र अरूको साथ पाइने हो । हामी आफैं कमजोर भयौं भने अरूले हेपिहाल्छन् नि, ओरालो लागेको मृगलाई बाच्छाले पनि लखेट्छ भन्छन् ।
० यदि, पार्टी एक बनाउने हो भने माधव नेपालहरूले आफूलाई कहाँ करेक्सन गर्नुपर्छ, प्रधानमन्त्री ओली कहाँ सच्चिनुपर्छ ?
– पार्टीलाई नीति, विधि, पद्धतिअनुसार चलाउनुपर्छ । लेनिनवादी संगठनात्मक सिद्धान्तको आधारमा जानुपर्छ । व्यक्ति होइन विधि ठूलो हो भनेर जाने हो भने एकता हुन सक्छ । म एउटा सानो कार्यकर्ताले त्यति ठूला नेताहरूलाई धेरै दोष दिन्न तर बोलीबचनमा सम्हालिनुपर्छ । एकले अर्काेको सम्मान गर्नुपर्छ । सरकार मेरो हो भन्ने भावना अघि बढाउनुपर्छ । भावनात्मक, विश्वास गर्ने हो भने पार्टी एक हुन केही गाह्रो छैन । सिद्धान्तमा तलमाथि छैन । आफ्ना कमजोरी सच्याउने र विश्वास जगाउने हो भने पार्टी एक हुन सक्छ ।
० आफूसरहका नेताहरूलाई निलम्बन नगरी नहुने प्रधानमन्त्री ओलीको बाध्यता के रहेछ ? कसरी बुझ्नुभएको छ ?
– पार्टीभित्रको प्रतिस्पर्धा, लडाइँ, झगडाले गर्दा यसको ठक्कर अर्काे ठाउँमा लागिरहेको छ । विगतमा जे असमझदारी भयो, लथालिंग भयो । यसलाई हामीले धेरै कोट्याउन थाल्यौं भने पार्टी एकताको मनस्थिति बन्दैन । जति सक्यो बिर्सन सके राम्रो होला ।