हालै परराष्ट्र मन्त्रालयले केही जुनियर र नन अफिसर कर्मचारीलाई विभिन्न आरोपमा विदेशस्थित कूटनैतिक नियोगबाट झिकाएको छ । जेनेभाबाट विजय तण्डुकार र आबुधाबीबाट रामविनय रायलाई हालै फर्काइयो । तण्डुकारलाई लोकल स्टाफसँग विवाद गरेको र रायलाई सेवाग्राहीसँग अनुचित व्यवहार गरेको आरोप लागेको हो । राय अबुधाबीभन्दा पहिले चीनको ग्वाङ्चौमा थिए । उनी स्वयमले उल्टै आफ्ना सहकर्मीले मधेसी मूलको भनेर आफूप्रति सम्मानजनक व्यवहार नगरेको भन्दै परराष्ट्र मन्त्रालयमा उजुरी हालेका छन् । कुवेतमा बस्दा पनि रामविनयको हाकिमसँग ठाकठुक भएको थियो । उनी सुब्बास्तरका कर्मचारी हुन् ।
अबुधाबीका डेपुटी चिफ अफ मिसन सागर फुयाँललाई पनि कर्मचारीले गुनासो गरेको आरोपमा स्वदेश फर्काइएको छ ।उता महिला कर्मचारीको बारेमा अनर्गल प्रचार गर्ने गिरोह र प्रवृत्ति पनि अहिले परराष्ट्र सेवामा राम्रैसँग झाँगिएको छ । आफूले भनेझैँ नहुनेबित्तिक्कै सहकर्मी, कर्मचारी वा लोकल स्टाफले बेलाबखत महिला कर्मचारीका बारेमा सर्वत्र ‘फेक विवरण’ उल्लेख गरेर मन्त्रालयदेखि विभिन्न निकाय र मिशनसम्म इमेल पठाउने गरेको पाइन्छ ।

Advertisement 1

अहिले संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) बाट प्रेषित त्यस्तै खालको इमेलले परराष्ट्र सेवामा चर्चा पाएको हो । दूतावासका एक जना लोकल स्टाफलाई हटाइएको रिस पोखिएको आशंका छ । खड्का थरका चालकले सेवाबाट राजदूतले हटाएको निहुँमा दूतावासका महिला कर्मचारीको हुर्मत लिने गरी सर्वत्र फेक इमेल र फेक विवरण पठाएको सिंहदरवारमा चर्चा छ । उनले अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगदेखि झण्डै दुई सय वटा निकायमा इमेल पठाएका हुन् ।

युएईका लागि नेपाली राजदूत कृष्ण ढकालले कार्य सन्तोषजनक नदेखिएकाले खड्कालाई सेवाबाट अवकाश दिएको बताइन्छ । स्रोत भन्छ,‘नियमानुसार उनलाई सेवाबाट अवकाश दिइएको हो ।’ तर,सबैको रिस त्यहिँ कार्यरत अर्को महिला कर्मचारीमाथि फेर्दै खड्काले ‘मनपरी लेखेर’ सबैतिर इमेल गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । यसबाट लोकल स्टाफ भर्ना गर्दा र उनीहरुलाई कार्यालयको इमेलदेखि विभिन्न विषयमा पहुँच दिँदा विचार पुर्याउनुपर्ने पाठ परराष्ट्रका कर्मचारीलाई मिलेको देखिन्छ ।

Advertisement 2

निकै अनुशासित हुनुपर्ने परराष्ट्र सेवाका कर्मचारी र त्यहाँभित्र देखिएको डरलाग्दो प्रवृत्तिको कारक मन्त्रालयको नेतृत्व तीन वर्षदेखि कमजोर हुनुको परिणाम हो भन्नेहरु पनि छन् । स्रोत भन्छ, ‘माथिले माथिकालाई सेवा–सुश्रुवा गर्दैमा दिन बित्यो । तलतिर कसैले ध्यान दिएन । सबै जना आ आफ्नै डम्फु बजाउन व्यस्त भएपछि अहिलेको विकृति देखिएको हो । दण्ड र पुरस्कारको व्यवस्था नभएपछि यस्तै हुन्छ ।’

परराष्ट्र सेवामा अहिले महिला कर्मचारीको संख्या २५ प्रतिशतको हाराहारीमा पुगेको छ । कुनै बेला औंलामा गन्न सकिने गरी विन्देश्वरी शाह,अम्बिका लुईंटेल,रुनुनु चापागाईंलगायत जम्माजम्मी ४ जना थिए । महिला कर्मचारीको संख्या बढ्दै गएपछि उनीहरुको विरुध्द हुनसक्ने आक्रमणलाई निरुत्साहित गर्न नेतृत्वले डिफेन्स गर्नुपर्नेमा त्यो नभएको महिला कर्मचारीहरु बताउँछन् । अन्यत्रझैँ परराष्ट्रमा पनि महिला संवेदनशीलतालाई बुझेर नीति निर्माण गर्न ढिला भइसकेको उनीहरुको भनाई छ ।

अब अन्य राष्ट्रलेझैँ हामीले पनि महिला कूटनीतिज्ञको सशक्तिकरणमा ध्यान दिनुपर्ने बेला भइसकेको छ । अहिले सबैभन्दा ठूलो चुनौती सामाजिक सञ्जाल भएको छ । कूटनीतिज्ञ र महिला कूटनीतिज्ञले सामाजिक सञ्जालको प्रयोगमा विशेष ध्यान नदिने हो भने भोलि नयाँ खालका समस्याले विकराल रुप लिन सक्ने बताइन्छ ।

परराष्ट्र सेवाका कतिपय महिला कर्मचारीले ‘काबिल’ को हैसियत देखाउन थालिसकेको एक जना सहसचिवले बताएका छन् । न्यूयोर्कमा रहेकी प्रथमा उप्रेती, खाडी राष्ट्रमा कार्यरत शिवानी बस्नेत,रिता धिताल र लण्डनमा रहेकी रोशन खनालबाट सबैले रोलमोडलको अपेक्षा गरेको स्रोतको दाबी छ ।