राजकुमार राय

Advertisement 1

सरकार फेरिने वित्तिकै कर्मचारी फुटबल बनाइने रोग नयाँ होइन । सचिवदेखि सहसचिव तहसम्मका कर्मचारीहरु यसरी सरकारको तारो बन्दछन् । यसरी परिवर्तन गरिँदा केही कर्मचारीहरु राइट म्यान इन राइट प्लेस भनेझैं सही ठाउँमा पुग्दछन्,कमाण्ड गर्ने । पूर्व महानिर्देशक मदन दाहालको ठाउँ अहिले सम्हाल्दै छन् सह सचिव नारायण सापकोटाले । पुल्चोकस्थित राजश्व अनुसन्धान विभाग अन्य विभागहरुभन्दा शक्तिशाली विभाग मानिन्छ ।
जस्को कार्यक्षेत्रमध्ये पहिलो प्रथामिकतामा पर्दछ राजस्व चुहावट अनुसन्धान र रोकथाम । हिजो भन्सारमा रहँदै उपलव्धीमुलक काम गरेर देखाएका र सरकारका आँखामा समेत परेका सापकोटाले सो विभाग कमाण्ड गरेसँगै विभाग लयमा फर्किएको छ । यो कार्यालयलाई ढाल बनाएर धन्दा चलाउँदै आएका गिरोहदेखि त्यहाँका बदनाम कर्मचारीहरुसम्म अहिले भागाभाग चलेको छ । भने राजश्वमा तर मार्न पल्किएका व्यापारीहरुको निन्द्रा गायब भएको छ ।

नारायण सापकोटाको नाम राजस्व नियन्त्रणमा आफैँमा काफी छ कारण यस अघि उनी भन्सारको डिजी हुँदा उनले गरेका सत्कर्म । महानिर्देशक हुँदा केही सटिक योजना बनाएका र सो अनुसार उपलव्धीमुलक काम गरी देखाउन सफल सापकोटाले तिनताक राजस्व अपचलनलाई रोक्न व्यापारी, कर्मचारी कनेक्सनलाई नियन्त्रण गर्न कडा निरागनी र अनुगमनलाई अगाडि बढाएका थिए । सोही कारण अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही अवधिको तुलनामा राजस्व संकलनभन्दा १ सय २३ प्रतिशत बृद्धि गर्न सफल रहे । भन्सार विभागकै इतिहासमा यो रेकर्डकै रुपमा कायम रहेको छ ।
त्यहाँ रहदा भन्सार विभागको सबै सयन्त्रलाई ठीक ढंगले परिचालन गराए भने राष्ट्र सेवक कर्मचारीको आचार सुधारलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखे । उनको प्रथामिकतामा रहिरह्यो सुधार र सुशासन । सोही कारण राजस्व संकलन सन्तोषजनक रह्यो । कर्मचारी र कन्टेनर व्यवसायी, व्यापारीहरुबीच फेसलेस तथा कन्ट्याकलेस बनाउन अनलाइन पेमेन्ट प्रणालीलाई कार्यान्वयनमा ल्याउने काम उनको कार्यकालको सबैभन्दा उल्लेखनीय भूमिका रहेको भन्सारका कर्मचारीहरु सुनाउँछन् ।

Advertisement 2

उनकै कार्यकालमा हो, नयाँ भन्सार एजेण्डको छनौटका लागि प्रक्रिया अगाडि बढेको । लामो समयसम्म भन्सार एजेन्ट नियुक्त नहुँदा भद्रगोलता रहिरहेको थियो । सीमित मान्छेको मात्र कार्टेलिङ रहेकोमा त्यो तोड्ने काम सापकोटाकै पहल र सक्रियतामा सार्थक भयो । यस्को अलवा भन्सार बिन्दुहरुमा हुने राजस्व चुहावटलाई नियन्त्रणमा ल्याउन अनलाइन प्रणाली सञ्चालन ल्याए । यसले सुधारात्मक उपलब्धि हासिल गर्यो ।

अहिले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालय मातहत रहेको यो कार्यालयमा  झण्डै २ हजार सशस्त्रका हतियारधारी प्रहरी,निजामती तर्फ सयौं कर्मचारीको कमाण्ड गरिरहेका छन् सापकोटा ।

कतिपय प्रशासक हुन्छन्, १० बजे कार्यालय जाने ५ बजे निस्कने तर नारायण सापकोटा अपवादका कर्मचारीहरुमध्ये पर्दछन् । जागिरे चिन्तनभन्दा माथि उठेका उनी निजामती सेवा सुधारका हुटहुटी बोकेर हिड्छन् । अरुले भन्दा अलि भिन्न गरौँ भन्ने उनको ध्येय देखिन्छ ।

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा बर्दिबासको प्रमुख हुँदा होस वा अख्तियारको केन्द्रिय मुख्यालय टंगालमा रहँदा सधै एस्कन र रिस्क लिएर काम गरें । सोही कारण उनी सर्वोकृष्ट कर्मचारीको सम्मानबाट पुरस्कृष्ट समेत भइसकेका छन् ।

२५ बर्ष अघि निजामती सेवामा पाइला राखेका उनी जन्मिए पर्वतमा । जिल्लाकै फलिबास स्कुलबाट फलामे ढोका मानिने एसएलसी पार लगाए । हुने विरुवाको चिल्लो पात भनेझैं सापकोटा कक्षामा कहिल्यै दोश्रो हुनु परेन ।
स्कूले शिक्षा पार लगाए पछि उक्लिए पोखरा,पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा कर्मसमा मास्टर गरे । सो अवधिमा साँझबिहान अन्य विद्यालयमा पढाउने र दिउँसो आफू पढ्ने गरेका अझैं पनि मानसपटलम झलझल्ती याद आउने उनी सुनाउँछन् ।
सरकारी जागिरेको सिलसिलामा केही समय डोल्पा जिल्ला र पर्वत जिल्लामा सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी चलाए । भावी योजनाका बारेमा जिज्ञासा राख्दा सचिवसम्म त बनिने तर मुख्य सचिव समय र परिस्थितीमा निर्भर गर्ने सुनाउँछन् ।

उपसचिव तहमा बढुवा हुँदा लोकसेवाको विभिन्न पदको परीक्षाका लागि दोस्रो चरणमा परीक्षा दिनु परेन । उपसचिव तहमा कार्यरत रहँदा पोखरा कर कार्यालय,कृष्णनगर भन्सारका हाकिम चलाए । यस्तै सहसचिव बढुवा भएसँगै वातावरण विभागको महानिर्देशक,त्रिभुवन विमानस्थल लगायतका ठाउँमा बसेर सेवा गरिसकेका छन् । उनलाई मनपराउनेहरुले उनीमा प्रशासक र अभिभावकको दुबै भूमिका भेट्टाउछन् ।

उनी एकल छनौंटमा परे । झण्डै ८५ हजार कर्मचारी,तिमध्ये सोलोडोलोमा भन्ने हो भने कर्मचारीलाई हेर्न नजर सकरात्मक छैनन् तर थारै कर्मचारीको मात्र इमेज राम्रो छ । यसैमध्येका एक हुन नारायण सापकोटा । राजश्वमा बसेका अधिकांश कर्मचारीमा दाग लागेकै भेटिन्छन् तर नारायण सापकोटा जहाँ र जुन जुन कार्यालयमा रहन्छन् त्यहाँ न त संस्थागत न त व्यक्तिगत अनियमितता भएका खबरहरु कमै सुनिन्छन् ।