रामप्रसाद थपलिया

Advertisement 1

आज भाद्र २२ अर्थात निजामती सेवा दिवस । आगामी ५ बर्षका लागि निजामती सेवाको नारा तय भइसकेको छ । बिगतका बर्षमाझैं हामी यस बर्ष दिवस मनाउन सक्ने अबस्थामा छैनौं कारक कोरोनाको कहर । यस बर्ष बृक्षारोपण, कार्यालय सरसफाई, हाजिरीजवाफ तथा केही रचनात्मक कार्यक्रम गरी यो दिवस मनाउने छौं । साथैं विभिन्न पदका निजामती कर्मचारीहरुलाई दिवसको अवसरमा पुरस्कृत गर्ने नियमित कार्यक्रमहरु छन् ।
निजामती सेवा कुनै पनि मुलुकको अग्रणी सेवा मानिन्छ । जहाँ अब्बल,पढेलेखेका,तीक्ष्ण प्रतिभा भएकाहरु सो सेवामा आउने गर्दछन् र आउनुपर्छ पनि । छिमेकी मुलुक भारतकै उदाहरण हेर्ने हो भने पनि अब्बल मानिसहरु आइएस अफिसर हुन्छन् । तर हामीकहाँ बीचको समयमा केहि टुटेको जस्तो भएको छ । यस्को कारण हो नीजि क्षेत्र फस्टाउँदै जानु । एनजिओ वा आइएनजिओका साथैं नीजि क्षेत्रमा जुन आकर्षण छ त्यो आर्कषण निजामती सेवाले दिन सकेको छैन् । त्यही कारण पढेलेखेका युवाहरु विशेष गरी बैंक तथा बीत्त कम्पनीप्रति बढी आकर्षित छन् । कर्पाेरेट हाउसप्रति आकर्षण छ । त्यो युवा जमातलाई अब निजामती सेवाले तान्नसक्नुपर्दछ
जीवनका उर्जाशील ३४ बर्ष यही सेवामा बिताएँ । निजामती सेवाका धेरै राम्रा पक्षहरु न्जिकबाट देखेको छु । यो सेवामा रहदा मुलुकभरी काम गर्ने अवसर पाएँ । हिमालका चुचुरादेखी पहाडका कन्धरा र तराइका फाँटहरुमा काम गर्ने अवसर पाएँ ।
३४ बर्ष अघि म सहलेखापालवाट यो सेवामा प्रवेश गरें । हुलाक सेवा, गृह प्रशासनका लगायत विविध क्षेत्रमा काम गरेर जिल्ला, प्रदेश र संघ तीनै तहमा काम गरेको अनुभव छ र अहिले अ नेपाल सरकारको विशिष्ट श्रेणीमा कार्यरत छु ।
सबै समूहमा यो अवसर छैन् । कर्मचारीले आफ्नो बृत्ति विकास कसरी हुन्छ भनेर आफैले विचार गर्नु पर्ने छ । एउटै मन्त्रालयमा लामो समय बसेर मुलुकको बारेमा थाहा हुँदैन् । र, अर्को आफूले जानेको कुरा अन्तिम सत्य हो भन्ने धारणा कर्मचारीमा विकास हुने परिस्थिती बन्न सक्छ । विभिन्न भूगोलमा बसेर मानिसहरुले कसरी सोच्छन ? कसरी प्रतिकृया जनाउछन ? त्यो ठाँउमा जनताको आवश्यक्ता के छ ? सरकारले केन्द्रमा बनाएका नीतिहरु कार्यन्यन कसरी हुन्छ ? भन्ने कुरा जान्नको लागि कर्मचारी तीनै तहमा बसेर काम गरे पछि मात्र कर्मचारीमा व्यवहारीकता, परिपूर्णता र कानुनले पारेको अप्ठारालाई व्यवहारिक रुपमा समाधान गर्ने क्षमताको विकास हुन्छ ।

निजामती सेवाले डेलिभरी दिन सकेन भन्ने कुरा धेरै गुनासो आइरहेको देखिन्छ । हाम्रो निजामती सेवामा विभिन्न प्रक्रियाहरु हुन्छन् । यी प्रक्रियाहरु सम्मान गरेन र पालना गरेन भने विभिन्न किसिमका दुख पाउँछन् । विश्वासको वातावरण कमजोर हो कि भन्ने लाग्छ । यसमा गेअर हाल्ने काम राजनीति तहबाट हुने हो । सबै भन्दा नकारात्मक पक्ष भनेको संस्थागत (नीजि) विद्यालयमा पढेका विधार्थीहरुलाई निजामती सेवाले आकर्षण दिन सकेको छैन् । यो नै सबैभन्दा ठूलो नकारात्मक पक्ष वा चुनौती हो । समायोजनले पनि कति कर्मचारीहरुमा मन मस्तिकमा असन्तुष्टी दिएको छ ।

Advertisement 2

अन्तयमा, संघ, प्रदेश र स्थानीयतहको कार्यक्षेत्रमा जुन फरक फरक बुझाई छ त्यो बुझाई निरुपण गर्नको लागि हाम्रो संयन्त्रहरु बनाइएको छ । त्यो कामको समीक्षा रहेको छैन् । प्रदेशमा केन्द्र संगै नाम जुधाएर मन्त्रालयहरु राखिएको अवस्था पाइन्छ ।
निजामती सेवा गौरवशाली पेशा हो । नव युवायुवतीहरुलाई यस पेशातर्फ आकर्षित भएर यसको उच्चतम पद सचिवसम्म पुग्न सकिन्छ । हाम्रो तलव कम भए पनि राज्यको सेवा गर्ने उपयुक्त पेशा हो ।

(थपलिया नेपाल सरकारको  शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको सचिवको रुपमा कार्यरत हुनुहुन्छ ।)