Advertisement 1

आज महिला दिवस । हरेक बर्ष मार्च ८ मा यो दिनलाई अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको रुपमा मनाइदै आएको छ । सरकारले आज महिलाहरुको सम्मान स्वरुप सार्वजनिक बिदा समेत दिएको छ ।
पछिल्लो समय निजामती सेवामा पनि महिलाको उपस्थिती बाक्लिदै गएको देखिन्छ । विज्ञापन खुलाउँदा नै महिलाको कोटा सुनिश्चित गरेपछि निजामती सेवामा महिलाहरुको उपस्थिति बाक्लिएको हो,पहिलाको भन्दा । निजामती किताबखानमा रहेको तथ्यांकअनुसार हालसम्म ११ जना महिलाले मन्त्रालयको सचिवको कार्यभार सम्हालिसकेका छन् । जसमा अहिले पनि ७ जना कार्यरत छन् यस अघि रिद्धिबाबा प्रधान, बिन्द्रा हाडा, सुधा शर्मा, विमला सुवेदी, किरण रेग्मी, पुष्पा चौधरीले मन्त्रालयको कमाण्ड सम्हालिसकेका छन् । अहिले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा सचिवका रुपमा यामकुमारी खतिवडा, कृषि तथा पुशपक्षी मन्त्रालयमा निरु दाहाल पाण्डे,शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको सचिवको रुपमा प्रमिला बज्राचार्य,स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा सचिवका रुपमा देवकुमारी गुरागाँई,सर्वोच्च अदालतको रजिष्ट्रारका रुपमा निर्मला पौडेल,नेपाल कानुन आयोगको सचिवमा लीलादेवी गड्तौला र महालेखा परीक्षकको कार्यालयमा राममाया कुँवर सचिवको रुपमा कार्यरत छन् ।

यामकुमारी खतिवडा अहिले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा कार्यरत छिन् । केही महिना अघि उनलाई महिला मन्त्रालयबाट प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा तानिएको थियो । अबको दुई महिना पछि उमेर हद लागेर अवकाशमा घर फर्किने छिन् खतिवडा । जीवनको लामो कालखण्ड उद्योग मन्त्रालयमै व्यतित गरेकी उनी केही महिना अघि सचिव सरुवा हुँदा उद्योगबाट महिलामा पुगेकी हुन् । पिता नन्दराज खतिवडा र माता उमादेवीकी छोरी यामकुमारी २०२७ असार २२ गते जन्मेकी उनले व्यवस्थापिका संसद सेवाबाट २०५१ सालमा शाखा अधिकृतबाट निजामति सेवामा प्रवेश गरेकी उनी २०५६ सालमा उपसचिव भएकी हुन् । उपसचिवमै कार्यरत रहँदा उनी २०५९ सालमा प्रशासन सेवामा आइन् । २०६५ सालमा प्रशासन सेवा समूहबाट सहसचिव भएकी खतिवडा २०७३ माघमा क्षेत्रीय प्रशासक पश्चिमाञ्चल पोखराको कामु सचिव भएर काम गरिन् । र, २०७४ सालमा सचिवमा बढुवा भइन् । सचिव भएपछि उनले राष्ट्रिय सूचना आयोगलगायतको कार्यालयमा जिम्मेवारी वहन उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ती मन्त्रालय हुँदै अहिले महिला बालबालिका मन्त्रालयमा कार्यरत छिन् । उनी अर्थशास्त्र, जनप्रशासन, दक्षिण पब्लिक पोलिसीमा स्नाकोत्तर अध्ययन गरेकी छिन् ।

Advertisement 2

महालेखा परीक्षकको कार्यालयमा उपमहालेखा परीक्षकमा कार्यरत राममाया कुँवर खड्काले मुखिया पदबाट निजामती सेवाको यात्रा सुरु गरेकी हुन् । २०२४ बैखाख १ गते लुमजुङमा जन्मिएकी उनका बुवा बलबहादुर खड्का र माता पूर्णीमाया हुन् । उनले २०४९ सालमा मुखियाको परीक्षा पास गरी सेवा सुरु गरेकी हुन् । वन विभाग काठमाडौंबाट सेवाको सुरु गरेकी उनले यहाँ तीन वर्ष काम गरेपछि २०५३ सालमा प्रशासन समूहकी खरिदार बनिन्। खरिदार भएपछि तत्कालीन भूमिसुधार विभाग, सुकुम्वासी आयोग तथा लोकसेवा आयोगमा काम गरिन । २०५९ सालमा शाखा अधिकृत भइन् । त्यसयता महालेख परीक्षकको कार्यालयमै कार्यरत छिन् । २०६७ सालमा उपसचिव बनेकी कुँवर २०६९ सालमा सहसचिव र २०७५ साउनदेखि सचिवमा बढुवा भएकी हुन् । कुँवरले मास्टर अफ विजनेश स्टडिज र जनप्रशासन विषयमा स्नाकोत्तर छिन् ।

परिवारका सातै सदस्य सरकारी जागिरे भएकी देवकुमारी गुरागाईँ अहिले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा (जनसंख्या सचिवको रुपमा ) कार्यरत छिन् । गुरागाईले २०५१ सालदेखि प्राविधिक सहायक पदवाट निजामती सेवामा प्रवेश गरेकी हुन् । २०५५ सालमा शाखा अधिकृत भएकी उनी २०६४ सालमा उपसचिव भइन् । शिक्षा सेवा, शिक्षा प्रशासन, राजपत्रांकित द्वितीय श्रेणी अर्थात उपसचिव भएपछि उनी शिक्षक किताब खानामा पुगिन् । ०६४ सालमा शिक्षा सेवा, शिक्षा प्रशासनको सहसचिवमा बढुवा भएकी हुन् । सहसचिव भएपछि उनले शैक्षिक जनशक्ति विकास केन्द, सानोठिमीमा निर्देशक, क्षेत्रीय शिक्षा निर्देशनालय मध्यमाञ्चलको प्रमुमखदेखि विभिन्न क्षेत्रमा काम गरिन् ।२०७३ भदौदेखि २०७५ असारसम्म शैक्षिक जनशक्ति विकास केन्द्रको कार्यकारी निर्देशकको कार्यभार सम्हालेकी गुरागाईं २०७५ फागुन २६ गतेमा सचिवमा बढुवा भइन् । सचिव भएपछि प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा काम गरिन् । त्यहाँबाट निर्वाचन आयोग हुँदै अहिले सार्वजनिक खरिद अनुगमनको कार्यलय हुँदै अहिले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा पुगेकी हुन ।

यस्तै अहिले नेपाल कानुन आयोगको सचिवमा लिलादेवी गड्तौला कार्यरत छिन् । उनी कानुन मन्त्रालयमा कार्यरत थिइन । त्यहाँको वरिष्ठ सहसचिव बनेर कार्यरत गड्तौला अघिल्लो बर्षको कार्तिकमा सचिवमा बढुवा भएसँगै नेपाल कानुन आयोगमा पदस्थापन भएकी हुन् ।
यस्तै प्रमिला बज्राचार्य अहिले शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको प्रविधि सचिवको रुपमा कार्यरत छिन् । उनलाई केही साता अघिमात्र खानेपानी मन्त्रालयबाट सरुवा गरेर विज्ञान तथा प्रविधि सचिवको रुपमा सरुवा गरिएको हो ।यस अघि उनी रेल्वे विभागको पहिलो महिला डिजी बनेर रेकर्ड कायम गर्न सफल भएकी थिइन ।
यस्तै निरु दाहाल पाण्डे अहिले कृषि तथा पशुपक्षी मन्त्रालयको सचिवका रुपमा कार्यरत छिन् ।

यस्तै सर्वोच्च अदालतको पहिलो महिला रजिष्टरको रुपमा कार्यरत छिन् निर्मला पौडेल भएकी छन्। न्याय सेवा आयोगको सिफारिसमा उनी गत बर्ष माघ २९ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले पौडेललाई त्यहाँ नियुक्त गरेको हो। पौडेल सर्वोच्च अदालतको रजिस्टारमा नियुक्त हुने पहिलो महिला बनेर रेकर्ड कायम गर्न सफल भएकी छिन् ।