हाम्रा प्रशासकहरु कतिसम्म जुम्सो छन् भन्ने एउटा उदाहरण हो यो चाहिँ । कर्मचारीको वैयत्तिक विवरण राख्दै आएको छ,निजामती किताबखानाले ।

Advertisement 1

संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय मातहतको यो विभागमा सम्पूर्ण निजामती कर्मचारीहरूको व्यक्तिगत विवरणको तथ्याङ्क रहन्छ ।
१९०५ मा मुलुकी किताबखानाको रूपमा स्थापना भएको यो कार्यालय बि स २०२२ सालदेखि निजामती किताबखानाको रूपमा नामाकरण भएको अभिलेखबाट देखिन्छ । यस निजामती किताबखानाले निजामती तर्फका सम्पूर्ण सरकारी निकायहरूको अभिलेख राख्नुको साथै त्यहाँ रहने दरवन्दी एवं कर्मचारीहरूको अभिलेख अद्यावधिक गर्दै आएको छ ।

यही किताबखानामा देशभरका झण्डै एक लाख हाराहारीको वैयक्तिक विवरण समावेश छ । तिनैमध्येका इकर्मचारी डटकमले बहालवाला सचिवहरुको विवरण हेर्दा रोचक तथ्य फेला परेको छ ।
अहिले बहालवाला सचिवको संख्या ७० जना रहेको छ तिमध्ये २० जना अविवाहित रहेको तथ्य सरकारी अभिलेखमा भेटिन्छ । कर्मचारीहरुले हरेक बर्ष निजामती किताबखानामा आफ्नो व्यक्तिगत विवरण अद्यावद्यिक गर्नुपर्ने भए पनि आफू विवाहित अविवाहित रहेको विवरण अपडेट नगर्दा बहालवाला २० जना सचिवको विवरणमा अविवाहित रहेको देखिन्छ ।
इकर्मचारी डटकमलाई प्राप्त विवरण अनुसार श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका केवल प्रसाद भण्डारी, सर्वोच्च अदालतका रजिस्ट्रार नारायण प्रसाद पन्थी, संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सचिव सुरेश अधिकारीको विवरणमा अविवाहित उल्लेख गरेको भेटिन्छ ।
यस्तै प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयका कानुन हेर्ने सचिव उदयराज सापकोटा, परराष्ट्र मन्त्रालयका भरतराज पौड्यालले पनि आफू विवाहित भएको विवरण अद्यावद्यिक गराएका छैनन् ।
यस्तै महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालयका सुमनराज अर्याल, बेपत्ता पारिएका व्यक्तिको छानविन आयोगमा कार्यरत श्यामकुमार भट्टराईदेखि सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगका तोयानाथ अधिकारी पनि सरकारी विवरणमा हालसम्म अविवाहित रहेको भेटिन्छ । उसैगरी प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा कार्यरत सचिव डा गणेशप्रसाद पाण्डेय, सङ्घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयका सचिव तथा सहसचिव आभा कर्णका श्रीमान कृष्णहरि पुष्करले पनि आजसम्म अविवाहित रहेको विवरण पेश गरेका छन् ।

Advertisement 2

निजामती वृत्तका अनुसार,प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा कार्यरत (विशेष दरबन्दी) का सचिव खगेन्द्रप्रसाद नेपाल भने अविवाहित हुन । उनी बाहेक ६९ सचिवहरु नै विवाहित मात्र होइन कतिपय त नाती नातीना खेलाउदै छन् । छोरा छोरीको विवाह गरेर नाती नातीना खेलाउँदै आएका अधिकांश सचिवहरुले आफू विवाहित भएको डाटा अद्यावद्यिक गराउन सकेका छैनन् ।अधिकांश सचिवहरुका छोरा छोरीहरु कोही अष्ट्रेलिया,अमेरिका,कोरिया,जापान लगायतका देशमा छन् । नाती नातीनाका हजुरबुवा बनिसकेका उनीहरु सरकारी अभिलेख खोतल्दा अझैं पनि अविवाहितै देखिन्छ ।

यस्तै विवरण अनुसार,अर्थ मन्त्रालयका डा रामप्रसाद घिमिरे, कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका डा गोविन्दप्रसाद शर्मा, लोक सेवा आयोगका राजकुमार श्रेष्ठ, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिंचाई मन्त्रालयका गोपालप्रसाद सिग्देल, महालेखापरीक्षकको कार्यालयका उप–महालेखापरीक्षक महेश्वर काफ्ले, सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयका कृष्ण बहादुर राउत, हालै गृहबाट प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा पुगेका विनोदप्रकाश सिंह र कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका डा दिपककुमार खराल पनि अझैं सम्म कुमारै छन् ।
नेपाल ट्रष्टको कार्यालयमा कार्यरत रहेका सरजुकुमार वैद्यले भने हालसालै विवाह गरेका हुन ।
यो विवरणबाट पनि थाहा लाग्छ,हाम्रा कर्मचारी प्रशासक कतिसम्म जुम्सो छन् । आफ्नो व्यक्तिगत विवरण समेत अद्यावद्यिक गराउन नसक्ने प्रशासकबाट कस्तो मुलुक सुधारको आशा गर्ने ?