कोही कोही पात्तिएका बूढापाका भन्थे, जीवनमा तीन थरी कोटको भरोसा नगर्नु, ‘कालोकोट, सेतोकोट र पेटिकोट’ यही कोटका कारण एक जना ७७ वर्षका बयोबृद्ध अहिले मुद्दामामिला गर्दै हिँड्नुपर्ने स्थितिमा पु¥याइएका छन्, एकबारको जीवन असाध्य कष्टकर ढंगले झेलिरहेका छन् । कालोकोटे र केही कांग्रेसी नेताको बेइमानीविरुद्ध दायर गरेको मुद्दामा जिल्ला, उच्चबाट हराइएपछि न्यायको खोजीमा रामशाहपथस्थित सर्वाेच्च अदालतको ढोका ढक्ढक्याउन पुगेका छन् । ती वयोवृद्ध हुन् १३ वर्षअगाडि उपसचिवबाट अवकाश प्राप्त भीमलाल लामिछाने ।

Advertisement 1

उनै लामिछानेलाई यस्तो अवस्थामा पु¥याउनेमध्ये हुन् कांग्रेसको तर्फबाट संविधानसभा सदस्य बनेकी शारदा पौडेल र मुक्तिराम अधिकारी । अनि वकिलहरु ध्रुवबहादुर खत्री र सुकदेव गौतम । यी चार मतियारसहित कल्पना डौलियालाई विपक्षी बनाएर उनले सर्वाेच्च अदालतमा मुद्दा हालेका हुन् ।

जन्मथलो पोखरा भएका लामिछानेको पहिलो श्रीमतीबाट तीन छोरा र दुई छोरी भए । छोराछोरी हुर्किसके, नाति–नातिनाकै विवाह गर्ने उमेर भइसकेपछि पत्नी बाउँठिएर हिँडिन् । ०५० सालमै अंश लिएर अलग बाटो रोजेकी उनीसँगको सम्बन्धमा ०५७ साउनबाट कानुनी रूपमै पूर्णविराम लाग्यो । बूढेसकाल घरले जा र घाटले आइज भन्ने समय हो यस्तो अवस्थामा बाँचिरहेका उनीसँग जीवनका अन्तिम समयमा न रहिन् श्रीमती, न त छोरा छोरी । छोरी त ज्वाइँका भइहाले, छोरा पनि बुहारीका पेवामा परिणत ।
१७ वर्षसम्म जीवनको रथ असाध्य कष्टसाथ एक्लै काटिरहेका थिए । मनमा लाग्थ्यो, बुढेसकालमा गाह्रो–साह्रो पर्दा, बिरामी हुँदा कोही साथै भइदिए हुने । तातोपानीसम्म तताएर दिने कोही भइदिए ! यस्तैमा हो, उनीसँग ठोक्किन आइपुगेकी कास्कीकी शारदा पौडेल । उनैले कल्पना डौलियाको नाम लिँदै भनिन् ‘तपाईं डिभोर्सी, कल्पना पनि उस्तै । डिभोर्सी डिर्भोसीको जोडी क्या सुहाउँछ, विवाह गर्नुस् ।’ कांग्रेसकै नेता मुक्तिराम अधिकारीले पनि कल्पनासँग विवाह गर्न सुझाए ।

Advertisement 2

नेतालाई आदर्श पात्र मान्नेहरूको कमी छैन हाम्रो समाजमा । भीमलाल पनि तिनैमध्येका हुन् तर नेताहरूले देशमाथि मात्र होइन, मान्छेका जिन्दगीसँग पनि खेल्दारहेछन् । उनीहरूको सल्लाहबमोजिम भीमलाल कल्पनालाई दुलही बनाउन राजी भए । चार लाख खर्चेर विवाह गरे । पूर्वसांसद शारदाले विवाह सम्पन्न गराएसँगै २ लाख मागिन् । एउटा रिटायर्ड कर्मचारी, पहिला श्रीमती अलग्गिएर आधा अंश खर्लप्प लगिसकेको अवस्था । भीमलालले समयमा दिन सकेनन् मागेजति रकम । अनि शुरु भयो खेलोफड्को ।

कल्पना भित्रिइन् ०६६ साल मंसिर ३० गते । कानुन व्यवसायी ध्रुवबहादुर खत्री र सुकदेव गौतमहरूकै अग्रसरतामा वैवाहिक बन्धनमा बाँधिन शुरु भएको हो । विवाह जीवन काट्नका लागि । तर, केही मान्छे समय काट्ने र मुद्दा–मामिला चर्काउने उद्देश्यले विवाह गराउँदा रहेछन् । विवाह भएकै दिनदेखि कल्पना दर्ताका लागि जोड दिन्थिन् । ४ महिनामै ०६६ चैत ९ गते विवाह दर्ता भयो । खेल रहेछ– विवाह दर्ता गर्न लगाउने र सम्बन्धविच्छेदको मुद्दा दायर गरेर सम्पत्ति आफ्नो बनाउने । पैसावाल केटा खोज्यो । अनेकन जालमा पारेर पट्यायो । आफूले नसके नेता र कानुन व्यवसायी लगायो । केही महिनापछि निहुँ खोजेर सम्बन्धविच्छेद गरायो र आधा सम्पत्ति खोज्यो । कल्पना तिनैमध्येकी रहिछन् । कल्पनाको पहिलो विवाह भएको रहेछ, लमजुङका खुशीराम डौलियासँग । तर, यो बीचमा दोस्रो विवाह गरीवरी अदालतमा मुद्दा चलिरहेकै बेला शारदाहरूको सक्रियताले भीमलालसँग तेस्रो विवाह गराइएको रहस्य खुल्यो । खुशीरामसँग ०६३/४/२६ मा सम्वन्धविच्छेद भएको अदालतका फाइल खोतल्दा भेटिन्छ । तीन वर्ष व्यतित नहुँदै ०६६ असार १७ मा चितवन भरतपुर नगरपालिका–९, शरदपुरका टीकाराम न्यौपानेसँग दोस्रो विवाह भएको रहेछ । टीकारामसँग विवाह भएको ४ महिना नबित्दै अदालत पुगेको तथ्य र प्रमाण बोल्छन् । सरकारी अभिलेखमा भेटिएअनुसार कल्पनाका पहिलो पति खुशीराम डौलिया, दोस्रो टीकाराम न्यौपाने र तेस्रो भीमलाल हुन् । तनहुँका मानबहादुर दरै, काठमाडौंका रामबहादुर मुल्मीसँग विवाहको अभिलेख त पाइँदैन तर उनीहरूबाट जग्गाको राजीनामा आफ्नो नाममा पास गराएको भेटिएको छ । यसपछि भीमलालको मनमा चिसो पस्न थाल्यो ।

चितवन जिल्ला अदालतमा ०६६ कात्तिक १३ गते आवश्यक रकम लिई मिलेर बस्ने भनी गरिएको कागजात छ । दोस्रो पतिसँग मिलापत्र भएको र सम्बन्धविच्छेद नै नभएको अवस्थामा फेरि भीमलालसँग विवाह गर्न भ्याएकी हुन् कल्पनाले । दोश्रो पतिसँग अदालतबाट मेलमिलाप भएको एक महिना नबित्दै २०६६ मंसिर ३० गते भीमलालसँग विवाह गराइयो, उनै शारदा र मुक्तिरामहरूको अग्रसरतामा । अनि कानुन व्यवसायी ध्रुवबहादुर खत्री र सुकदेव गौतम नै हुन् मन्दिरमा लगेर टीकाटालो गराउने । पछि उनैले कल्पनालाई उचालेर सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा हाल्न लगाए । मुद्दा लेखे, आफैंले बहस गरे र कहाँ–कहाँ च्यानल फिट गरेर जिल्ला अदालतबाट हराइदिए । कल्पना भित्रिएपछि जीवनभर नचाहारेको अड्डा–अदालतको ढोका नटेकेका भीमलाल बूढेसकालमा अदालत घुम्न विवश छन् । विवाह गर्दा सोचेका थिए अब बाँकी जीवन सुख र आनन्दसँग कट्नेछ तर पछिल्लो दश वर्ष अड्डा–अदालतका ढोका चहार्दैमा असाध्य कष्टसँग बितेको छ ।

विवाह भएको महिना दिनपछि रातारात हराइन् कल्पना । फेला परिन् टीकाराम न्यौपानेसँग । १५ दिन छानबिनका लागि हिरासतमा राखी सरकारी वकिलमार्फत चितवनका प्रमुख जिल्ला अधिकारीले जरिवाना तिराएर मुद्दा टुंग्याए । चार महिनापछि ०६७ साउन १२ गते भरतपुर नगरपालिकामा कल्पनाले उजुर दिइन् टीकारामविरुद्ध । ०६७ साउन १२ गते कार्यकारी अधिकृतलाई सम्बोधन गरी लेखेको पत्रमा भनिएको छ– म टीकाराम न्यौपानेको कान्छी श्रीमती हुँ । दमौलीमा बस्छु । श्रीमान्ले खान दिएनन् । श्रीमान्लाई झिकाएर छलफल गराइपाऊँ । भोलिपल्टै छलफल चल्यो । ६ लाख ५० हजार लिएर दोस्रा पति टीकारामसँग बस्ने भन्ने निर्णय माइन्युट बुकमा सही गराएको भेटियो । विवाह भएको दुई वर्षपछि ०६९ साल माघ १४ मा कल्पनाले भीमलालविरुद्ध कास्की जिल्ला अदालतमा मुद्दा दर्ता गरिन्, सम्बन्धविच्छेद र माना चामलको । जिल्ला अदालतले मुद्दा सदर ग¥यो । एउटै महिलाले तीन ठाउँमा विवाह गरेको, विवाह गरेको केही समयपछि नै अदालतमा मुद्दा–मामिला गरी अंश माग्ने गरेको प्रमाण पेश गर्दा पनि चेलीका आँशु हेरेर श्रीमान्ले फैसला सुनाए । तर, त्यो आँशु कृत्रिम थियो भन्ने कसैलाई हेक्कै भएन । हो, केही महिला अन्याय अत्याचारमा होलान् तर केहीले चाहिँ विवाहजस्तो पवित्र सम्बन्धलाई धन्दा बनाए ।

आफूमाथि अन्याय भएपछि प्रमाणहरू भेला पारेर भीमलाल पुनरावेदनका लागि उच्च अदालतको शरणमा पुगे । त्यहाँ कल्पनाको नियतमै खोट रहेको, आफूसँग वैवाहिक सम्बन्ध कायमै रहँदा टीकारामसँग कान्छी श्रीमतीकै रूपमा रहेको भरतपुर नगरपालिकाको ०६७ माघ १३ को माइन्युट पेश गरेका थिए । न्यायाधीश नरबहादुर शाहीले ०७५ जेठ १६ गते फैसला सुनाए, वादी भीमलाल लामिछाने र प्रतिवादी कल्पना लामिछानेबीच लोग्ने स्वास्नीको नातासम्बन्ध कायम रहन नसक्ने हुँदा शुरुको फैसला उल्टी बादीको फिराद दाबीबमोजिम विवाह बदर हुने ।

पुनरावेदनले विवाह बदर गराइदिएसँगै भीमलाल सर्वोच्च पुगेका छन् न्याय खोज्न । उनले पत्नी भनिएकी कल्पनासहित पूर्वसांसद शारदा, कांग्रेस नेता मुक्तिराम अधिकारी र दुई वकिललाई समेत विपक्षी बनाएर दायर गरेको रिट बीचमा कोरोना कहरले खायो । त्यसपछि लामो समय न्यायाधीश र कानुन व्यवसायीकै हडताल मुद्दाको सुनुवाइ हुन सकेन फाँटकाहरूले यही चैत अन्तिममा पेशी चढ्ने सुनाएका छन्, हेर्न बाँकी छ विवाहजस्तो पवित्र सम्बन्धलाई पैसा कमाउने माध्यम बनाउनेउपर दूधको दूध पानीको पानी छुट्याउने कसम खाएर न्यायको तराजु हातमा लिई बस्नुभएका श्रीमानहरुले कस्तो न्याय दिनुहुन्छ ? कस्तो विवेक प्रयोग गर्नुहुन्छ ? हरेक घटनामा पुरुष मात्र दोषी हुन्छ ? वा महिलाले पनि कमजोरी गर्छिन् ।

एउटा लोग्ने मान्छेले श्रीमती हुँदाहुँदै सम्बन्धविच्छेद नगरी दोश्रो विवाह गरे जेल सजायँ हुन्छ तर महिला, त्यो पनि सरकारी कर्मचारीले बहुविवाह गरेको प्रमाणित भयो भने जेल जानुपर्ने कि नपर्ने ?

के महिला भएकै आधारमा जे गर्न पनि छुट मिल्छ ? आशा, भरोसा एवं विश्वास छ सर्वोच्चका श्रीमान्हरूले विवेक प्रयोग गरी वृद्ध भीमलालमाथि न्याय दिनुहुनेछ । तिनै कल्पनासँग विवाह गरेर मुद्दा मामिला चल्दा भएभरका सम्पत्ति सबै अदालतले रोक्का गरेको अवस्था छ । सम्पत्ति रोक्का भएकै कारण छोराहरू बोल्दैनन् । उनी भने पोखराको एउटा गाउँमा बस्छन्, एक्लै । उता एक जना होइन, दुई जना होइन, पुरुषका घरबार र जिन्दगीसँग खेलेर उनीहरूलाई धर्धरी रुने बनाएकी अनमीको जागिर खाँदै छिन् कल्पना । अरु समयमा महिला र पुरुष समान भन्ने अनि कारवाहीको मामलामा पुरुषलाई एउटा कानुन आकर्षित हुने, महिलालाई अर्को कानुन लाग्ने नहोस् । बहुविवाह गर्नेमाथि कडा कारबाही होस् । कल्पना अहिले चितवनको स्वास्थ्य कार्यालयमा जागिरे छिन् । के निजामती सेवा नियमावली पुरुषको हकमा मात्र आकर्षित हुने हो ? एकै समय अलग–अलग व्यक्तिसँग विवाह गरी अदालतमा मुद्दा हालेर अंश माग्ने अनमीमाथि निजामती सेवा नियमावली २०५० को नियम १२० तथा मुलुकी ऐन बिहावारी महलको दफा १० आकर्षित हुन्छ कि हुँदैन श्रीमान् ?