निजामती सेवाकै अभिभावक मानिने मुख्य सचिवको भूमिका विस्तारै क्षयीकरण हुँदै गएको अनुभव कर्मचारी वृत्तमा हुन थालेको छ । कर्मचारी परिचालन,सचिवहरुको जिम्मेवारी हेरफेरदेखि निजामती क्षेत्रभित्रै देखिएका कतिपय वेथिति नियन्त्रणमा मुख्य सचिवको भूमिका नै देखिन छाडेको छ । यसमा मुख्य सचिवको प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्न नसकेको आवाज कर्मचारी वृत्तबाटै सुनिन थालेको छ ।  कर्मचारीहरुले आफ्ना अभिभावक विमल कोइराला,लीलामणि पौडेलजस्ता मुख्य सचिव खोजिरहेका छन् तर त्यस्ता भूमिका पछिल्ला मुख्यसचिवहरुबाट देखिन छाडेको छ ।

Advertisement 1

जस्तो बिहिबारमात्र सरकारले सात जना सचिवको सरुवा गर्दा अबको केही समय पछि नै अनिवार्य अवकाशमा जान लागेका सचिवलाई बरण्डामा लगेर थन्काइएको छ । यस अघि रामप्रसाद थपलियालाई उसैगरी चार महिनासम्म विना कारण प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा जगेडामा राखिएको थियो । पछि पूर्व मुख्य सचिव विमल कोइरालाले सामाजिक सञ्जालबाटै त्यस्को विरोध गरेपछि उनलाई केन्द्रीय तथ्यांक विभागमा जिम्मेवारी दिएर पठाइएको थियो ।

उसैगरी अवकाशमा जान लागेका वरिष्ठ सचिव वैकुण्ठ अर्याललाई समेत अतिरिक्त समूहर्म राखिएको थियो,महिनादिनसम्म । जबकी निजामती सेवा ऐन र नियमावलीमा सेवानिवृत्त हुन ६ महिना बाँकी रहेका कर्मचारीलाई सरुवा गर्न पाइने छैन भन्ने प्रावधान छ । तर, सो प्रावधानविपरीत सचिवहरुमाथि समेत अन्याय गरिँदा समेत मुख्य सचिव मुकदर्शक बन्ने गरेको कर्मचारीहरु गुानासो पोख्छन् ।
कानुनतः मुख्य सचिव प्रधानमन्त्रीको मुख्य प्रशासनिक सल्लाहकार हुन्छन् । मुख्य सचिवलाई प्रशष्तै अधिकार दिइएको छ, त्यो अधिकार प्रयोग गर्ने आँट र इच्छाशक्ति र सुशासन ऐनअनुसारको जिम्मेवारी बहन गर्न नसकेको आरोप लाग्दै आएको छ ।
लोकदर्शन रेग्मीलाई मुख्य सचिव पदबाट राजीनामा गराएर राजदुत बनाइएपछि ०७७ असोज १४ मा मुख्य सचिवको जिम्मेवारी दिइएको थियो । जेष्ठता, योग्यता, कार्य सम्पादनलाई मिच्दै मुख्य सचिवको कुर्सीमा पुगेका सचिव वैरागीले विकृति रोक्न आँट गर्ने अवस्था नरहेको देखिदैंछ । स्वभाभवले नरम, शालीन, भद्र र कसैलाई नबिझाउने भए पनि मुख्यसचिव वैरागी निर्णय क्षमतामा भने कमजोर मानिन्छन् । एकातिर जागिरे जीवनको तीन दशक बढी परराष्ट्र मन्त्रालय र विदेशी नियोगमा बिताएका उनी प्रशासन र प्राविधिक सेवाका एकाधबाहेक कर्मचारी नै चिन्दैनन् । उनले चिन्ने र घनिष्ठ सम्बन्ध भएका कर्मचारीमध्येका हुन्, कृष्णहरि पुष्कर । अख्तियारमा हुँदा गोविन्द केसीलाई ‘पागल’को संज्ञा दिएर विज्ञप्ति निकाल्ने पुष्कर लोकमान सिंह कार्कीकै जोडले नयाँदिल्लीस्थित नेपाली दूतावासमा इकोनोमिक मिनिष्टर नियुक्त भए । त्यतिबेलादेखि नै बैरागीसँग घनिष्टता कायम भएको हो । मुख्यसचिव र पुष्करकोमा राजेश्वर ज्ञवाली, अख्तियारमा मुद्दा खेपिरहेका संघीय सडक सुपरिवेक्षण तथा अनुगमन कार्यालयका सु।ई ललिजन खनाल, समानान्तर जेभीका विवादित ठेकेदार अच्युतकृष्ण खरेल र बिचौलिया रमेश खड्काको बाक्लै आवतजावत र उठबस हुने गरेको स्रोतले जनाएको छ ।यस्ता बदनाम कर्मचारी र ठेकेदारहरुको घेरामा मुख्यसचिव रहेका कारण पनि प्रभावकारी काम हुन नसकेको एकाथरी प्रशासकहरु बताउने गर्दछन् ।

Advertisement 2

प्रशासनविद्हरु भने पछिल्ला मुख्यसचिवहरु जागिर खाने, वृत्ति विकास हेर्ने र सरकारको निर्णयलाई सदर गर्ने कार्यमामात्र सिमित बनेका कारण मुख्य सचिवको ओहदा र गरिमा खस्कदै गएको चिन्ता प्रकट गर्दछन् ।